Thread Rating:
  • 0 Vote(s) - 0 Average
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Dört Halife Dönemi
#1
Dini-1 
[Image: 147154159612521.jpg]

Dört Halife Dönemi - Hulefa-i Raşidin

DÖRT HALİFE DÖNEMİ

Hz. Muhammed vefat edince Müslümanların başına sırası ile Hz. Ebu Bekir, Hz.

Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali geçti. İşte bu döneme dört halife dönemi (Hulefa-i

Raşidin ) denir.

1. HZ. EBU BEKİR DÖNEMİ (632-634)

· Suriye Seferi: Usame Bin Zeyd komutasında bir orduyu Suriye ‘ ye göndermiş, bu

yöredeki kabileler egemenlik altına alınmıştır. * Böylece Hz. Muhammed’in

ölümünden sonra da İslamiyet’in gücünü devam ettirdiği kanıtlanmıştır.

· Ayaklanmalar ve Yalancı Peygamberler: Hz. Muhammed’in ölümünden sonra

Arabistan‘ da, İslamiyet’in tam yerleşememesi, halkın zekat vermek istemeyişi,

kabile yaşamını sürdürmek ve devlet otoritesi altına girmek istememek

nedenlerinden dolayı ayaklanmalar olmuş, ve yalancı peygamberler türemişti.

Yalancı peygamberler sorununu çözmek amacıyla, Halit Bin Velid komutasında bir

ordu Yemen’e gönderilmiş, yalancı peygamberler ortadan kaldırılarak, bir

tehlikeden kurtulunmuştur. Ayaklanmalar ve Zekat sorunu çözüme kavuşturulmuştur.

· Kur’an’ ın Kitap Haline Getirilmesi: Hz.Muhammed döneminde Kur’an ayetleri,

hafızlar tarafından ezberleniyor, vahiy katipleri tarafından deri, tahta, düz

kemik, taşlar üzerine yazılıyordu. Ancak, savaşlarda hafızların ölmesi, ve yazılı

ayetlerin malzemelerini korumadaki güçlükler nedeniyle, bir kurul oluşturulmuş ve

Kur’an kitap haline getirilmiştir.

· Irak Savaşları: Halit Bin Velid komutasındaki ordu, Irak’a gönderilerek , Hire

bölgesi ele geçirilmiş, Fırat nehri çevresindeki kabileler İslamiyet’i kabul

etmişlerdir.

· Yermük Savaşı ( 634 ): Müslümanların Suriye ve Filistin’e doğru hareket

ettiğini öğrenen, Bizans İmparatoru Herakliyus, topladığı ordu ile Suriye’ye

doğru hareket etmiş, Yermük Irmağı kenarındaki savaşı, Müslümanlar

kazanmışlardır. * Müslümanların Bizans’a karşı ilk büyük zaferidir. * Suriye

kapıları, Müslümanlara açıldı.

Değerlendirme :

· Hz. Ebubekir, Hz. Muhammed’in ölümünden sonra dağılma tehlikesi geçiren

İslamiyet’ i toplamış
· Devlet otoritesini yeniden sağlamış
· Kur’an’ı kitap haline getirmiş
· İslamiyet’in ilk kez Arap yarımadası dışında Suriye,Filistin ve Irak’ta

yayılmasını sağlamıştır.
· Yalancı peygamberlerle mücadele edildi.

2. HZ. ÖMER DÖNEMİ (634-644)

Hz. Ebu Bekir ölmeden önce Hz. Ömer’in halife olmasını istemişti. O’nun ölümü ile

Hz. Ömer ikinci halife oldu. Hz. Ömer döneminin önemli olayları şunlardır.
1. Irak, İran ve Horasan’ daki Fetihler :
· Köprü Savaşı ( 634 ) ( Sasaniler- Müslüman Araplar ) : Müslümanların , Kufe

yakınlarında Fırat nehri üzerinde bir köprü kurarak , Sasanilere saldırması ile

başlayan savaşı Müslümanlar kaybettiler. * İlk fetihler sırasındaki en ağır

yenilgi olarak kabul edilir. Ancak Sasanilerdeki karışıklıklar üzerine Sasani

ordusu çekilmiş, Araplar Fırat’ı geçip, Dicle’ye kadar ilerlemişlerdir.
· Kadisiye Savaşı ( 636 ) ( Sasaniler – Müslümanlar ) : Yapılan bu savaşı

Müslümanlar kazanarak, İran’ın iç bölgelerine kadar ilerlediler. Sasanilerin

merkezi Medain ele geçirildi. ( 637 ) Sonuçları : Irak ve Batı İran Arapların

eline geçti. Irak’ta Basra ve Kufe kentleri kurularak Müslümanlar buralara

yerleştirildiler. Yukarı Mezopotamya fethedildi (639 ).
· Nihavend Savaşı ( 642 ) ( Sasaniler-Müslümanlar) : Yapılan savaşı, Müslüman

Araplar kazanmışlar, İran kentlerini ele geçirmişlerdir. Hz.Ömer’in son

zamanlarında İran’ın tamamı fethedilmiştir.
· Horasan’ ın Fethi ( 644 ) : İran’ın doğusunda Merv’ e çekilmiş olan Sasani

Hükümdarı III.Yezdcerd’ in toparlanmasına fırsat vermemek ve bölgeyi fethetmek

amacıyla yapılan sefer sonucu Horasan ele geçirilmiş, böylece Ceyhun nehrine

kadar sınırlar genişlemiştir.

2. Bizans Topraklarındaki Fetihler :
· Suriye’deki Fetihler : Bu yöndeki fetihlere devam edilerek, Şam, Humus, Harran,

Filistin, Halep sınırlar içine alındı. Suriye’nin fethinden sonra Kudüs’e

yönelindi.
· Kudüs’ün Fethi : Kudüs dışında tüm Filistin’i fetheden Müslüman Araplar,

Kudüs’e yöneldiler. Kudüs halkının Bizans’tan yardım isteği ile gönderilen Bizans

kuvvetleri “ Ecnadeyn “ denilen yerde yenilgiye uğratıldı. ( 636 ). Bu zaferden

sonra, Kudüs kuşatmaya alındı. Kudüs Patriğinin kenti Hz.Ömer’e teslim edeceğini

bildirmesi üzerine, Hz.Ömer Kudüs’e gelerek kenti teslim aldı. * Böylece Kudüs,

savaşılmadan ele geçirildi.
· Mısır’ ın Fethi : Mısır’ ın ekonomik durumunun zenginliği ve Bizans’tan

gelebilecek tehlikelere açık olması nedeniyle, bölgenin fethi gerekiyordu. Amr

bin As komutasındaki ordu, Mısır’ a yönelerek , Babylon ( Babilon ) ( 641) ve

İskenderiye kentini ( 642 ) ele geçirdi. Kahire yakınlarında ordu kent olarak “

Fustat “ kenti kuruldu.

3. Devlet Örgütlenmesi :
Devletin geniş bir coğrafi bölgeye yayılması, yönetim – siyasi – ekonomik –

askeri alanlarda örgütlenilmeyi zorunlu hale getirmiştir.
· İlk kez Düzenli ordu kuruldu. Askerlere maaş bağlandı.
· Suriye ve Filistin’ de ordugahlar oluşturuldu.
· Orduya ait kayıtların tutulması amacıyla ilk kez ordu divanı oluşturuldu.
· Devletin önemli sorunlarının görüşüldüğü meclis oluşturuldu.
· Müslüman olmayanlardan “ Haraç “ vergisi ( Toprak ) alınmaya başladı.
· İlk kez “ Beytü’l-Mal ( Devlet Hazinesi) oluşturuldu.
· Ülke yönetim birimlerine ayrıldı.
· Valiler ve Halife’ye bağlı olarak Kadılar atandı.
· İlk kez adalet işlerinde kadıların görevlendirilmesiyle, yönetim ve adalet

işleri birbirinden ayrıldı.
· Hicret başlangıç alınarak, Hicri takvim uygulamaya konuldu.

Hz. Ömer, vergisinin azaltılmasını isteyen bir İranlı tarafından, yaralanarak ,

644’ te öldü.

Değerlendirme :
· Yaşamı süresince sade bir yaşam sürmüş, adalet ve doğruluktan ayrılmamıştır.
· İslamiyet’in en parlak dönemlerindendir.
· Arabistan dışında büyük fetih hareketleri yapılarak, Irak, İran, Horasan,

Suriye, Filistin, Mısır ele geçirilmiştir.
· Devletin yönetim, askeri, adalet, siyasi alanlarında örgütlenmesini

gerçekleştirmiştir.

3. HZ. OSMAN DÖNEMİ (644-656)

1. İran’daki Fetihler: Ceyhun ırmağı ile, Hazar nehri arasındaki Toharistan’a

ordu gönderilmiş, bölgede geniş bir alan fethedilmiştir.
2. Kafkasya’da Fetihler: 652 ‘de Kafkasları aşıp, Hazar Hanlığına sefer

düzenlenmiş, Belencer tahrip edilmiştir. IX. yy. sonlarına kadar Hazarlarla,

Arapların mücadelesi sürmüş, Kafkas dağları iki taraf arasında sınır olmuştur.
3. Afrika‘da Fetihler: Bizanslılar 645‘te, İskenderiye’ yi ele geçirdilerse de,

kent geri alınmıştır ( 646 ). Trablus ve Libya alındı.
4. İlk Deniz Savaşları ve Akdeniz Fetihleri:
· Suriye valisi Muaviye tarafından ilk İslam donanması oluşturuldu.
· Stratejik konumu nedeniyle ilk Kıbrıs’a sefer düzenlenmiş ve Kıbrıs vergiye

bağlanmıştır(649). 653‘teki seferle, Müslümanlar Kıbrıs’a yerleşmeye başlamış ve

Kıbrıs tehlike olmaktan çıkmıştır.
· 655‘te, Bizans’la ilk deniz savaşı yapılmış, Bizans yenilgiye uğratılmıştır.
· Girit, Malta ve Rodos adalarına seferler düzenlenmiştir.
5. Kur’an’ın Çoğaltılması: Hz. Osman’ın İslamiyet’e yaptığı en büyük hizmetlerden

biridir. Şive farklılıklarından dolayı Kur’an ayetlerinin farklı okunması üzerine

bir kurul oluşturularak, Kur’an çoğaltıldı. Bir örneği Medine’ de bırakılarak,

Mekke, Şam, Kufe, Basra, Mısır’a gönderilmiş, böylece Kuran’ın günümüze kadar

orijinalinin bozulmadan gelmesini sağlamıştır.
6. Yönetimi: Kendi soyundan olan Emevileri kayırması ve koruması, onları önemli

görevlere getirmesi, hoşnutsuzluğa yol açmış, Mısır, Kufe, Basra ve Şam’ da

ayaklanmalar çıkmıştır.
7. Öldürülmesi: Mısır, Kufe ve Basralılardan oluşan isyancı bir gurup, Medine’ye

gelerek Valilerin değiştirilmesine destek olunmasını, Hz.Ali, Talha ve Zübeyr’den

istemişler, ancak destek bulamamışlardır. Bunun üzerine Hz. Osman’ın evini

kuşatarak, Halifelikten çekilmesini istemişler, Hz. Osman reddedince

öldürülmüştür.

· İlk kez bir halife isyan sonucu öldürülmüştür.
· Müslümanlar arasında görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştır.

Değerlendirme: Hz. Osman döneminde İran, Kafkasya, Afrika ‘da fetihler sürmüş,

ilk donanma oluşturularak, Akdeniz’de stratejik önemi büyük olan Kıbrıs alınmış,

Kur’ an çoğaltılarak orijinalliğinin bozulması engellenmiştir. Ancak yönetimdeki

zayıflığı, kendi soyunu kayırması ve etkili görevlere getirmesi, huzursuzluklara

ve İslamiyet’te ilk ayrılıkların oluşmaya başlamasına yol açmıştır.

4.HZ. ALİ DÖNEMİ (656-661 )

Hz. Osman’ ın öldürülmesiyle, karışıklıklar başladı. Hz.Ali, kendi taraflarının

ısrarı üzerine halifeliği kabul etti. Ancak Emevi soyundan gelenler, Hz. Osman’ın

öldürülmesinde, onun da rolü olduğu gerekçesiyle, Hz. Ali’nin halifeliğini

tanımadılar.
Hz. Ali, karışıklık ve isyanlara neden olan, Hz. Osman döneminde atanmış valileri

görevden aldı.

1. Cemel Vak’ası ( Deve Olayı ) ( 656 ) : Hz.Ali’nin halifeliğini tanımayan, Hz.

Muhammed’in eşi Hz. Ayşe ve onun yanında yer alan Talha ve Zübeyr, mücadele etmek

ve kuvvet toplamak için Irak’a gittiler. Hz. Ali barışçı girişimlerinden sonuç

alamadı. İki taraf, Kufe yakınlarında savaştılar. Savaş’ın en şiddetli bölgesi

Hz.Ayşe’nin bindiği ” Asker ” adlı devenin etrafıydı. Bunun için bu olaya ” Deve

Olayı ” denilmiştir. Savaşta Talha ve Zübeyr öldü. Hz. Ayşe’nin Medine’ye dönmesi

sağlandı. Esir alınan Basra’lılar serbest bırakıldılar. Bu olay, Müslümanlar

arasındaki ilk büyük savaştır. Hz. Ali bu olaydan sonra Medine’ye dönmemiş,

Irak’ın merkezi olan Kufe’ye yerleşmiştir.

2. Sıffin Savaşı ve Hakem Olayı ( 657 ): Emevi soyundan olan Şam valisi Muaviye,

Hz. Ali’nin halifeliğini tanımamaktaydı. Mısır valisi Amr-ibn-ül As ‘ın da

desteğini alarak , Hz. Ali ile Sıffin ovasında karşı karşıya geldi. Savaş Hz.

Ali’nin lehinde gelişirken, Muaviye askerleri mızraklarının ucuna Kur’an

ayetlerini taktılar. Bu durumda Hz.Ali taraftarları savaşa devam etmediler.

Halifelik anlaşmazlığının, Kur’an hükümleri esas alınarak, iki tarafın seçeceği

hakem kurulu tarafından çözülmesi kararlaştırıldı. Ancak, Muaviye’nin hakemi Amr

İbn-Ül-As, Ali’nin hakemi Ebu Musa El-Eş’ari’ yi kandırdı. Hile ile halifelik

Muaviye’ye geçti. Bu Olay İslam dünyasının bölünmesine yol açtı. Hz. Ali

taraftarlarına Şii, Muaviye’den yana olanlara Emevi, her iki tarafı da

tanımayanlara Hariciler denildi.

3. Nehrevan Savaşı ( 658 ): Hz. Ali kuvvetleriyle , hariciler arasında yapılan

savaşta, Hariciler yenildiler ise de varlıklarına son verilememiştir.

4. Hz. Ali ‘nin Öldürülmesi ( 661 ): Hariciler, İslam dünyasındaki karışıklıklara

neden olduklarını düşündükleri, Hz. Ali, Muaviye ve Amr İbn Ül As ‘ ı öldürmeye

karar verdiler. Hz. Ali , zehirli bir kılıçla yaralanarak öldürüldü.

Değerlendirme :
Hz. Ali iç olaylarla uğraşmak zorunda kaldığından, birliği sağlayıp dış fetihlere

girişememiştir. Bu nedenle dönemi fetihsiz geçmiştir.
Emevi soyu, iktidarı kaybetmemek için Hz. Ali’nin halifeliğini tanımamıştır.
Bu dönemde İslam dünyasında, ayrılıklar baş göstermiştir.





Signing of RasitTunca
[Image: attachment.php?aid=107929]
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
Smileys-2
Reply


Forum Jump:


Users browsing this thread: 1 Guest(s)