Mahabharata Destanı

[RasitTunca]

Mahabharata Destanı

"Bugünümüz, dünün düşünceleridir. Şimdiki düşüncelerimiz, yarınımızı inşa edecektir. Yaşamımızı düşüncelerimiz yaratır." (Dhammapada)

"Mahabharata, çok büyük ve karmaşıktır; fakat 18 yüzyıl öncesini çok net olarak açıklamaktadır." (Reader's Digest, "Mysteries of the Unexplained")

"Bu öyküyü kuru bir çubuğa anlatsaydın, yapraklanır ve köklenirdi." (Henry Michaux)

Hindistan'ın ulusal destanı Mahabharata (महाभारतम्), aslında bir şiirdir ama çok büyük ve karmaşık bir şiir külliyatı olarak düşünülebilir. Sözcük sayısı "Mesnevi'den çok daha ötededir; ama büyük olasılıkla tek bir kişi tarafından yazılmamıştır.

Sanskritçe yazılmış olan Mahabharata, şimdiye kadar yazılan en uzun şiirdir. "Stanza" denen 100.000 kıtadan oluşur; yani İncil'in 16 misli, Ansiklopedi Britannica'nın tamamı kadardır. Bazılarına göre M.Ö. 3-5. yüzyıl aralarında yazılmıştır, bazılarına göre M.S. 4. yüzyılda derlenmiş, bazılarına göre ise çok daha eskilerde 19-20.000 yıl önce yazılmıştır.

Hintlilere göre, Mahabharata'da olmayan bir şey, hiçbir yerde yoktur. Batı dünyası, bu inanılmaz dev destanı ancak, 18. yüzyıldan sonra tanımıştır; o da destanın sadece küçük bir bölümü olan 1785'te Londra'da Charles Wilkins çevirisiyle yayınlanan "Bhagavad-Gita'dır. (Not: Bhagavad-Gita'nın tamamını websitemizde okuyabilirsiniz.)

19. yüzyılda doğubilimci Hippolyte Fauche, 200 kişilik bir ekiple tüm destanı Fransızca'ya çevirmeye başladı; fakat ömrü vefa etmedi. Sonuçta eksiksiz İngilizce çeviri, ancak 20. yüzyılın başında yine Hintliler tarafından Bombay'da gerçekleştirildi.

Günümüzdeki en ilginç ve inanılmaz Mahabharata olayı; Jean Claude Carriere, Marie H. Estienne, Peter Brook ve arkadaşlarının 16 yıl çabaladıktan sonra 1985'te ilk kez Avignon'da sahneye koydukları "Mahabharata" adlı oyundur. Oyun, 9 saat sürüyor, bazen üç gecede, bazen bütün bir gün ya da bütün bir gecede oynanıp bitiriliyor, 16 ulusa mensup 25 oyuncu sahneye çıkıyordu. Carrier, üç yıl süren sahnelemenin sonucunda, farklı bir etkinin oluştuğunu vurguluyordu;

"...bu etki dünyanın üzerine çöken bir tehdit miydi? Yoksa doğru eylemin gerçek anlamının inatçı araştırması mıydı? Alın yazısıyla oynanan ince ve kimi zaman acımasız bir oyun mu?..." (Can Yayınları/Mahabharata-1991)

Aynı ekip, yorulmaksızın çalışarak, inanılmaz bir performans sonucunda oyunu, bir film ve bir de TV dizisi haline getirmeyi başardı. Ama biz Türkiye'de bunları göremedik; aklıevvel film ithalatçılarımızla, TV yöneticilerimiz hayatlarında duymadıkları evrensel bir kültürü elbette ki algılayamadılar. Onların düzeyini "Yalan Rüzgarı" ile "Şaban" belirlemekte; yani bilinçsiz servetle, bilinçli cehaletin buluştuğu nokta.
Mahabbarata Destanı'nın Özeti

Destan, iki prensten büyüğü olan Dhrtarashtra’nın kör olması nedeniyle, babası öldüğünde krallığın kardeşi Pandu’ya geçmesiyle başlar. Pandu daha sonra çileci keşiş olmak için krallıktan vazgeçince taht Dhrtarashtra’ya kalır. Pandu’nun oğullan olan Pandava kardeşler (Yudhishthira, Bhima, Arcuna, Nakula ve Sahadeva) kuzenleri Kauravalarla (Kuru’nun torunları; bu ad her iki aileye birden aittir, ama ayırt edebilmek amacıyla Dhrtarashtra’nm oğullan için kullanılmıştır) birlikte sarayda büyürler, ama Kauravalarla aralannda doğan düşmanlık ve kıskançlık yüzünden babalan ölünce krallıktan ayrılmak zorunda kalırlar. Sürgündeyken beş kardeş Draupadi ile ortaklaşa evlenir ve hep dost kalacakları kuzenleri Krişna’yla karşılaşırlar. Daha sonra geri dönerek bölünmüş krallıkta refah içinde birkaç yıl geçirirler, ama büyük kardeş Yudhishthira’nın Kauravaların en büyüğü Duryodhana’ya bir zar oyununda yenilmesi üzerine 12 yıl daha ormanda yaşamak zorunda kalırlar. İki aile arasındaki kavga Kunıkshetra (bugün Haryana eyaleti içinde, Delhi’nin kuzeyinde) bölgesindeki bir dizi savaşla sürer. Bütün Kauravalar yok edilir; galip gelen Pandavaların tarafında ise yalnızca beş kardeşle Krişna hayatta kalır. Bir avcının Krişna’yı geyik sanarak yanlışlıkla vurmasından sonra beş kardeş. Draupadi ve kendilerine katılan bir köpekle (kılık değiştirmiş Adalet Tannsı Dharma) birlikte İndra’nın Cenneti’ne doğru yola çıkarlar. Yolda birer birer ölürler, yalnızca Yudhishthira Cennet’in kapışma varır. İnançlarının ve bağlılığının sınandığı bir olaydan sonra Yudhishthira ebedi mutluluğu yaşamak üzere kardeşleri ve Draupadi’yle bir araya gelir.

İki aile arasındaki mücadele yapıtın beşte birinden biraz fazlasını kapsar ve Bharata adıyla ayn bir şiir olarak da kabul edilir. Nala ile Damayanti’nin aşklan, kendini ölen kocasına adayarak Ölüm Tanrısı Yama’yı kocasını diriltmeye ikna eden Savitri’nin efsanesi, hac yerlerinin betimlemesi, birçok mitolojik ve efsanevi öykü de Bharata’taki olaylarla iç içe anlatılır.

Mahabharata öncelikle bir dharma (davranış kuralları) metnidir: Bir kralın, bir savaşçının, felaket döneminde yaşayan bir kişinin ya da ruhgöçünden kurtulmaya (mokshadharma) çalışan birinin uyması gereken davranış kurallarım içerir. Destan, Veda kurban törenlerinden Hinduizmin mezhepçi, içedönük tapınmasına geçiş döneminde biçimlenmiştir. Bu yüzden şiirin değişik bölümleri, farklı ve bazen birbiriyle çelişen inanışları yansıtır. Narayarıiya (XIII. Kitap’ın bir bölümü), Bhagavadgita (VI. Kitap), Anugita (XIV. Kitap) ve sonradan eklenen Harivamşa, Vişnucu düşüncenin erken dönemine ilişkin önemli kaynaklardır. Burada Krişna Tanrı Vişnu ile özdeşleştirilmiş, ayrıca öteki avatar’lar (Tanrıların bedene bürünmesi) da betimlenmiştir.

Mahabharata öyküsü, Güney ve Güneydoğu Asya’daki yerel dillerde yazılı ve sözlü olarak birçok kez yeniden işlenmiş ve her zaman halkın büyük ilgisini toplamıştır. Öyküde anlatılan çeşitli olaylar Kamboçya’daki, özellikle de Angkor Wat ve Angkor Thom’daki kabartmalarda, ayrıca Hint minyatür ressamlarınca betimlenmiştir.

[RasitTunca]

Mahabharata ( Sanskritçe महाभारत Mahābhārata [ mʌhaːˈbʱaːrʌtʌ ] " Bharataların büyük hikayesi") en iyi bilinen Hint destanıdır . 400 yılları arasında ortaya çıktığı sanılmaktadır. 400 AD, ancak eski geleneklere dayanmaktadır. Yaklaşık 100.000 çift ayet içerir.




Mahabharata hem bir kahramanlık destanıdır hem de muhtemelen Vedik kökenli önemli bir dini ve felsefi eserdir . Geleneksel olarak, efsanevi bilge Vyasa'nın hikayenin kendisinde bir rol oynayan yazar olduğu varsayılır. Efsaneye göre onu besteledi ve fil başlı tanrı Ganesha'ya yazdırdı . Yüzyıllar boyunca, eserde her zaman değişiklikler ve gelişmeler oldu, çünkü uzun bir süre boyunca çok şey sadece sözlü olarak aktarıldı. Zamanla biriken birçok katmandan oluşur.



Mahabharata on sekiz bölüme ve bir eke bölünmüştür ve ana hikayeye ek olarak yüzlerce yan hikaye ve daha küçük bölüm içerir. Temel olarak, kapsamlı destan Hinduizm'de önemli olan tüm konuları ele alır: yaratıkların hayatı, ölüm ve yeniden doğuş, karma ve dharma (doğruluk) ile mutluluk ve acıyı, iyi ve kötü eylemlerin sonuçlarını, fedakarlıkları, farklı çağların yanı sıra tanrılarla da ilgilenir ve eski ilahileri aktarır.

Arsa, Kauravaların , ilgili iki kraliyet ailesi olan Pandavas ile Kurukshetra'daki ( Delhi'nin kuzeyi ) savaş alanında savaşını anlatıyor. Bunun özünün tarihsel bir olay olması çok muhtemeldir, birçok Kızılderili için olaylar gerçektir. Kavga, birçok insanın öldüğü korkunç bir iç savaş olarak tasvir ediliyor. Aynı zamanda Bhagavad-Gita'nın (Tanrı'nın şarkısı) dramaturjik arka planını oluşturur.

Eski nesil ve aile bağlarıDüzenlemek için

Bharatas'ın eski Hint hanedanından bir prensin üç oğlu vardı: Dhritarashtra , Pandu ve Vidura . En yaşlı, kör Dhritarashtra, körlüğü nedeniyle tahta çıkamadı. Bununla birlikte, bir süre sonra iktidardaki Pandu, tahtı kör kardeşine devretti ve iki karısı Kunti ve Madri ile birlikte ormanlara çekildi. Orada, ölmeden önce, beş oğlu doğdu, hepsi tanrıdan doğan Pandavas (Pandu'nun oğulları): Yudhishthira , Bhima , Arjuna, ayrıca ikizler Nakula ve Sahadava. Hüküm süren kör kral Dhritarashtra'nın yüz oğlu vardı, Kauravas (adını ata Kuru'dan almıştır ) ve bunların en büyüğü Duryodhana Pandavaların ana rakibi olmuştur.

Mahabharata'nın ana anlatı dizisi, bu iki akraba aile ve onların müttefikleri arasındaki çatışma ile ilgilidir. Pandus ve Dhritarashtra'nın oğulları Hastinapur'daki sarayda bir araya getirilir. Öğretmenleri Kripa ve Drona'dır. Pandu'nun oğullarının kuzenlerinden güç, el becerisi ve ruh bakımından daha üstün olduğu çok geçmeden ortaya çıkıyor. Duryodhana liderliğindeki Kauravas, kendi iddialarını savunmak için tekrar tekrar kuzenlerine - Pandava kardeşlere - zarar vermeye çalışıyor. Ancak Pandavalar kaçmayı ve birkaç yıl boyunca anneleri Kunti ile birlikte münzevi kılığına girmeyi başarır. Bu sürenin sonunda Arjuna, Prenses Draupadi'nin elini kazanır.eş seçimine bağlı. Ancak, kaderi ve Kunti'nin bir yanlış anlaması nedeniyle, beş Pandava'nın hepsinin karısı olur. Çünkü beş kardeş anneleri Kunti'nin yanına geldiklerinde, başını kaldırıp yeni gelini fark etmeden, getirdikleri her şeyi yanlarında paylaşmaları gerektiğini söyler. Bir annenin emrine karşı çıkılamayacağı için Draupadi, gelenek olmamasına ve hüküm süren Kral Dhritarashtra'nın endişelerine rağmen beş oğluyla evlenir.
Zar Oyunu, Sürgün ve DönüşDüzenlemek için

Hikaye ilerledikçe, Pandavalar ve Kauravalar, barışın sağlanabilmesi için bir krallığa sahiptir. Ancak Kauravalar, Pandavaların tüm krallıklarını kaybettiği bir zar oyunu düzenler. Son olarak, Pandavalar on iki yıl sürgünde yaşamalı ve daha sonra on üçüncü yıl toplumda tanınmadan kalmalıdır. Ancak bu on üç yıldan sonra bile, Duryodhana liderliğindeki Kauravas, Pandavaların haklarını inkar ediyor, iktidardaki kör kral Dhritarashtra da danışman kadrosuyla oğullarının yanında yer alıyor.
Arjuna ve arabacısı Krishna , Karna ile tanışıyor (minyatür resim, Kuzey Hindistan c.1820)
Kurukshetra SavaşıDüzenlemek için

Ana madde: Kurukshetra Savaşı

Böylece, Kauravalar tarafında on bir kabilenin Pandavalar tarafında yediye karşı savaştığı büyük savaş başladı. Her iki aileyle de akraba olan ve tanrı Vişnu'nun avatarı olduğu söylenen Kral Krishna da Pandava Arjuna'nın arabacısı olarak bu tartışmaya katılıyor. Büyük savaş başlamadan önce, Krishna ona Bhagavad-gita'nın öğretilerini aktarır. Sonunda, her iki tarafta da anlatılmamış acıların ardından Pandavalar savaşı kazanır. Kör kral Dhritarashtra'nın bütün oğulları öldü.
Pandavaların sonuDüzenlemek için

Birkaç yıl sonra Pandava kardeşler , eşleri Draupadi ile birlikte Himalayalara hacca giderler . Yudhishthira dışında herkes yol boyunca birbiri ardına ölür. Onu Cennetin Kapısı'na kadar takip eden bir köpek ona katılır. Şimdi Pandava test ediliyor ve sevdiklerini cehennemde azap içinde bulması gerekiyor . Ancak Yudhishthira'nın onlarsız cennetin tadını çıkarmaktansa karısı, erkek kardeşleri ve köpeğiyle kalmayı tercih ettiği ortaya çıktığında, insan vücudu sonunda ondan uzaklaşır ve tüm bunların yargılanması için bir serap olduğunu anlar.

tercüme

Tüm Hindu destanlarında olduğu gibi, Mahabharata'da da iyi ve kötü kutuplaşmamıştır: "Kötü adamlar" her zaman iyi, sevimli nitelikler gösterirken, "iyi adamlar" da zayıflıklara sahiptir ve gerekirse kurnazlığa ve yalana başvurur: Bu Beş Pandava kardeşin en büyüğü olan Yudhishthira'nın durumu, dharma'nın, doğruluğun somutlaşmışı olarak . Kurukshetra'daki umutsuz savaşta , yenilmez Drona sonunda silahlarını bırakıp dövülebilsin diye hâlâ bilinçli bir yalan [1] söylüyor. Bunun üzerine her zaman üzerinde uçan arabası yeryüzüne iner. Bu yalan, nihayetinde, herhangi bir savaşçının onurunun çok ötesinde büyük savaşın bir kan banyosuyla sonuçlandığı gerçeğine de katkıda bulunur.

Efsane

1: Vyasa, bilge Parashara'nın oğlu ve balıkçının kızı ve daha sonra Kraliçe Satyavati'dir. Efsaneye göre Mahabharata'nın yazarıdır.
2: Bhisma, Kral Shantanu ve "tanrıça" Ganga'nın oğludur. Ganga "ayrıldıktan" sonra babası Shantanu'nun balıkçının kızı Satyavati ile evlenmesi için tahtta hak iddia etmeyeceğine ve çocuksuz kalacağına yemin eder.
3: Kuru klanının kraliyet soyunu korumak için, Pandu ve Dhritarashtra, Kraliçe Anne Satyavati'nin isteği üzerine Kral Vichitravirya'nın ölümünden sonra Vyasa tarafından evlat edinildi.
4: Pandavalar, Pandu'nun oğulları olarak tanınırlar (farklı tanrılar tarafından doğmuş olmalarına rağmen).
5: Karna, Pandu ile evlenmeden önce Kunti'den doğdu; Yudhishthira, Bhima ve Arjuna'nın üvey kardeşidir. Ancak, üçü bunu bilmiyor. Birbirleriyle savaşırlar.
C: Kunti, Kral Pandu'nun ilk karısıdır. Yudhishhtira, Bhima, Arjuna ve Karna'nın annesidir.
B: Madri, Kral Pandu'nun ikinci karısı. İkizler Nakula ve Sahadeva'nın annesidir. Kral Pandu'nun ölümünden sonra cesetle birlikte yakılan kişidir ( dul yakma ).

yapıDüzenlemek için

Mahabharata on sekiz parvaya (kitaplar, bölümler) ayrılmıştır:

Adiparva - Şehzadelerin tanıtımı, doğumu ve ilk yılları
Sabhaparva - Kraliyet Mahkemesinde Yaşam, Zar Oyunu ve Pandavaların Sürgünü.
Aranyakaparva (ayrıca Vanaparva, Aranyaparva) - Sürgündeki 12 yıl.
Virataparva - Sürgünde Geçen Yıl
Udyogaparva - Savaş Hazırlıkları
Bhishmaparva - Kauravas komutanı olarak Bhisma ile büyük savaşın ilk bölümü.
Dronaparva - Drona komutan olarak savaş devam ediyor.
Karnaparva - Komuta Karna ile tekrar savaş.
Salyaparva - Salya'nın komutan olduğu savaşın son kısmı.
Sauptikaparva - Ashvattama ve son Kauravas, Pandava ordusunu uykularında öldürür.
Striparva - Gandhari ve diğer kadınlar ölülerin yasını tutuyor.
Shantiparva - Yudhishthira'nın taç giyme töreni ve Bhishma'dan talimatları
Anushasanaparva - Bhisma'nın son talimatları.
Ashvamedhikaparva - Yudhisthira tarafından gerçekleştirilen kraliyet töreni veya Ashvameda.
Ashramavasikaparva - Dhritarashtra, Gandhari, Kunti bir aşram'a gider ve daha sonra ölür
Mausalaparva - Yadavalar Arasında Savaş.
Mahaprasthanikaparva - Pandavaların ölümüne giden yolun ilk kısmı
Svargarohanaparva - Pandavalar manevi dünyaya ulaşır.

Mahabharata'nın parçası olan bazı önemli hikayeler ve metinler:

Bhagavad Gita - Krishna'nın Bhishmaparva'da Arjuna'ya Öğretileri.
Nala ve Damayanti - Aranyakaparva'da Bir Aşk Hikayesi.
Savitri ve Satyavan - Aranyakaparva'da ölüme meydan okuyan bir evlilik sadakat hikayesi
Krishnavatara - Krishna'nın hikayesi.
Rama - Aranyakaparva'da Ramayana'nın bir özeti.
Vishnu sahasranama - Anushasanaparva'da Vishnu'ya ünlü ilahi.
Anugita - Krishna'nın Arjuna ile başka bir diyaloğu.
Varnaparva'da balık şeklinde öğreten Vishnu'nun balık avatarı Matsya'nın hikayesi .
Süt okyanusunun çalkalanması - Tanrıça Lakshmi'nin ilkel denizden ve Vişnu'dan görünüşü

Adiparva'da kaplumbağa gibi avatar ( kurma )

Tarihsel hipotezlerDüzenlemek için

Daha önceki bazı tarihçiler, Kauravalar ve Pandavalar arasındaki savaşı , MÖ 1500 civarında başladığına inanılan Aryan kabileleri olan Aryalar arasındaki çatışmanın şiirsel bir detayı olarak gördüler. Kuzey Hindistan'da ve Kuzey Hindistan'ın "yerlilerinde". Bu, anlatının geri kalanına eklenen ve savaşı haklı çıkaran Bhagavad Gita'nın felsefesi tarafından desteklenir. Ancak bu teori, arkeolojik bulgular ve genetik çalışmalar nedeniyle bilimsel desteğini kaybetti.

Aryanlar ve yerli halk arasındaki bir savaş teorisine karşı bir başka argüman, Pandavalar ve Kauravalar arasında anlatılan savaşın akrabalar arasındaki bir savaş olduğudur ve bu, bunun daha çok Aryan kabileleri içinde gerçekleştiğini düşündürür.

Mahabharata Savaşı'nın tarihselliği ve hatta daha çok tarihi belirsizdir; 1478'de çeşitli vesilelerle yerleştiren arkeoastronomik hesaplamalar. 1924 M.Ö. veya 3137 M.Ö. M.Ö. büyük ölçüde gözden düşmüştür. MÖ 3102 yılında Hindu mitolojisine göre , karanlık çağ olan Kali Yuga başlar ; Mahabharata'nın sonunda Krishna'nın ölüm zamanı olduğu söylenir.
düzenlemelerDüzenlemek için
edebi düzenlemelerDüzenlemek için

Şair Bhasa (3. yüzyıldan önce), konunun Sanskritçe'de bir dizi dramatik uyarlamasını yarattı:

Madhyamavyayogam
Dutavakyam
Karnabharam
pankaratram
Dutaghatolkacam

Kalidasa (4. veya 5. yüzyıl) tarafından aşağıdaki eserler Mahabharata malzemesiyle ilgilidir:

Şakuntala
Kumarasambhava

Erken poetikalar Anandavardhana (9. yüzyıl) tarafından Dhvanyaloka ve Abhinavagupta (10.-11. yüzyıllar) tarafından Locana ile mevcuttur .
film uyarlamalarıDüzenlemek için

Sessiz film döneminden bu yana, destan, çoğunlukla Hint dillerinde birçok kez çekildi. Bunlardan en önemlileri şunlardır:

1965: Mahabharat (Yönetmen: Babubhai Mistri ; Pradeep Kumar ve Padmini ile birlikte, diğerleri arasında )
1988-1990: Mahabharat (Yönetmenler: BR Chopra ve Ravi Chopra ) - 94 bölüm, her TV dizisi 45 dakika. Dizi, Hindistan Ulusal Televizyonu'nda ( Doordarshan ) yayınlandı ve tüm zamanların en popüler Hint TV dizisiydi (Dizi 16 DVD'de ticari olarak mevcuttur; 94 bölüm Hintçe , İngilizce, Fransızca ve İspanyolca altyazılıdır ).
1989: Mahabharata (Yönetmen: Peter Brook )
2012: Arjun The Warrior Prince (Dijital animasyon filmi, Arnab Chaudhuri tarafından yönetildi )




Mahabharata Destanı

Mahabharata Destanı, antik batı kültüründe yer almış bulunan İlyada ve Odisea destanlarının toplamından daha uzun olan ve 2.500 yıllık geçmişi olan bir Hint destanıdır. Bu destanı kimin yazdığı bilinmiyor. Ancak çeşitli yazıtlarda Vyasa isimli bir ermişin Tanrı Ganesha’ya destanı dikte ettirdiğini gösteren minyatürlere rastlanıyor.
Genel Bilgi

Destan, 200 bin mısradan oluşmuştur. Yazıldığı tarihin M. Ö. 3 yüzyıl olduğu düşünülüyor. Destanda anlatılan olayların M. Ö. 9. yüzyıl civarında yaşandığı tahmin ediliyor. Ancak destanın ana metnine çeşitli dönemlerde çeşitli eklemelerin yapıldığı ve bu nedenle bu anlatılanların tam olarak hangi döneme ait olduğu bilinmiyor.
Mahabharata Destanının Kapsamı

Destanın içeriğinde hayvanların dile geldiği ve konuştuğu bölümler de vardır. Bu bölümlerin daha sonra bir başka Hint destanı olan Pancha Tantra masallarına kaynaklık ettiği söylenebilir. Mahabharata destanı o kadar önemlidir ki Dört Veda bilgisine yaptığı katkı nedeniyle “Beşinci Veda” olarak da isimlendiriliyor.

Destan, bir savaşın gelişimini ve oluşumunu felsefi dersler çıkartacak şekilde aktarır. Bu destanda cesaret, macera, entrika, insani acılar gibi konuları içeren çeşitli hikayeler bulunur ve bu hikayelerden pek çok ders çıkartılabilir.

Mahabharata ismi “Maha : Büyük, yüce”, “Baharata ise ülke, vatan, memleket” demektir. Böylece Mahabharata kelimesi “Yüce Ülke” anlamına gelir.
Mahabharata’nın ana karakterleri

Destandaki ana karakterler Veda dönemi tanrıları olan İndira, Agni ve Soma’dır. Savaşçılar arasında tanrı Dharma’nın oğlu Yuddhistira, Bhima’nın babası Vayu, araba sürücüsü Arjuna, arabadaki yolcu olan Tanrı Krishna ve diğerleridir. Arabanın sürücüsü Arjuna’ya Krishna’nın okuduğu tanrısal ilahiler daha sonra destandan ayrılarak Bhagavad Gita isimli bir ilahiler demetini oluşturmuştur. Bhavad Gita “Tanrısal Şarkı” demektir.
Ganesha Mahabharata
Tanrı Ganesha ermiş Vyasa’dan dinlediği Mahabharata destanını yazıya geçiriyor © Wikimedia Commons
Mahabharata Destanından kısa bir hikaye
Dünyanın en şaşırtıcı şeyi nedir?

Mahabharata destanından kısa bir hikaye ile soruyu cevaplamaya çalışalım. Bu hikaye, Kral Yudhisthira ile kötü güçlere sahip Yaksha arasında geçen ve derin bir hayat dersi içeren konuşmalardır.

Bir zamanlar yüzlerce kilometre civarında hiçbir su kaynağı bulunmayan bir yerdeki tek gölü koruyan kötü yürekli bir varlık vardı. Yaksha ismindeki bu varlık, göldeki suyu zehire çevirmişti. Kral Yudhisthira su istedi, ama kötü güçlü Yaksha, bazı sorulara cevap vermesi gerektiğini ve tatmin edici cevaplar alamazsa suyun zehir olarak kalacağını söyledi. İkisi arasında konuları tanrılar, metafizik, felsefe ve yaşam bilgisi olan 125 soru soruldu, Yudhishthira da cevap verdi.
Destan sahnede
Mahabharata destanı Hindistan dışında güneydoğu asya ülkelerinde de anlatılır. Fotoğraf Java adasındaki bir temsilden © Wikimedia Commons

– Söylesene, rüzgardan daha hızlı ne var?
“Akıl.”

– ve söyle bana, tarlalardaki otların sayısı kadar çok ne var?”
“Zihinden çıkan düşünceler.”

– “Kaybolduğunda pişmanlık yaratmayan şey nedir?”
“Öfke.”

– “Yaşıyor gibi görünen ama yürüyen ölüler arasında olan kim var?”
“Bir cimri.”

– “Dağlardan daha ağır olan nedir?”
“Birinin anne sevgisi; birinin baba sözleri.”
Yudhistira
Yudhisthira (ortada), Draupadi ve Pandavalar © Wikimedia Commons

– Erkeklere verilecek en iyi hediye nedir?
“Hem arkadaş hem de refakatçi olacak bir eş.”

– “En iyi dostun adı?”
“Huzurlu bir zihin.”

– “En iyi arkadaş.”
“Bilgelik.”

– “ve bilgelik nasıl edinilir?”
“Bir başka bilgeye hizmet ederek.”

– “Kendimizi gerçekten zengin kılmak için nelerden vazgeçmeliyiz?”
“Zenginlik, şöhret ve tapınma arzumuzdan.”

– Zenginlik nedir?
“Mutluluğu ve mutsuzluğu eşit görmek.”

– “Söylesene, en büyük varlık nedir?”
“Bilgi.”

– “Hayattaki en büyük görevimiz nedir?”
“Tüm varlıkların refahını sağlamak.”

– “En iyi mutluluk türü nedir?”
“İçten gelen mutluluk.”
Yaksha
Yudhistira, Yaksha’nın sorularını cevaplıyor © Wikimedia Commons

– Son olarak, bana dünyadaki en şaşırtıcı şeyin ne olduğunu söyle?
Yuddhisthira, birçok olası cevabın içinde bu soruyu düşündü. Sonunda, “Ölüm her yerde gizleniyor. Babalarımız ve atalarımız yaşlanıyor ve gözlerimizin önünde ölmüyor mu? Gerçekten de, tüm yaşam, ölüme doğru koşuyor. Yine de hiç ölmeyecek ve sonsuza kadar yaşayacakmışız gibi davranıyoruz. Bundan daha şaşırtıcı ne olabilir?”

Bu cevaplar üzerine Yaksha, Kral Yudhistira’nın suyu içmesine izin verdi.

Mahabharata Destanı

"Bugünümüz, dünün düşünceleridir. Şimdiki düşüncelerimiz, yarınımızı inşa edecektir. Yaşamımızı düşüncelerimiz yaratır." (Dhammapada)

"Mahabharata, çok büyük ve karmaşıktır; fakat 18 yüzyıl öncesini çok net olarak açıklamaktadır." (Reader's Digest, "Mysteries of the Unexplained")

"Bu öyküyü kuru bir çubuğa anlatsaydın, yapraklanır ve köklenirdi." (Henry Michaux)

Hindistan'ın ulusal destanı Mahabharata (महाभारतम्), aslında bir şiirdir ama çok büyük ve karmaşık bir şiir külliyatı olarak düşünülebilir. Sözcük sayısı "Mesnevi'den çok daha ötededir; ama büyük olasılıkla tek bir kişi tarafından yazılmamıştır.

Sanskritçe yazılmış olan Mahabharata, şimdiye kadar yazılan en uzun şiirdir. "Stanza" denen 100.000 kıtadan oluşur; yani İncil'in 16 misli, Ansiklopedi Britannica'nın tamamı kadardır. Bazılarına göre M.Ö. 3-5. yüzyıl aralarında yazılmıştır, bazılarına göre M.S. 4. yüzyılda derlenmiş, bazılarına göre ise çok daha eskilerde 19-20.000 yıl önce yazılmıştır.

Hintlilere göre, Mahabharata'da olmayan bir şey, hiçbir yerde yoktur. Batı dünyası, bu inanılmaz dev destanı ancak, 18. yüzyıldan sonra tanımıştır; o da destanın sadece küçük bir bölümü olan 1785'te Londra'da Charles Wilkins çevirisiyle yayınlanan "Bhagavad-Gita'dır. (Not: Bhagavad-Gita'nın tamamını websitemizde okuyabilirsiniz.)

19. yüzyılda doğubilimci Hippolyte Fauche, 200 kişilik bir ekiple tüm destanı Fransızca'ya çevirmeye başladı; fakat ömrü vefa etmedi. Sonuçta eksiksiz İngilizce çeviri, ancak 20. yüzyılın başında yine Hintliler tarafından Bombay'da gerçekleştirildi.

Günümüzdeki en ilginç ve inanılmaz Mahabharata olayı; Jean Claude Carriere, Marie H. Estienne, Peter Brook ve arkadaşlarının 16 yıl çabaladıktan sonra 1985'te ilk kez Avignon'da sahneye koydukları "Mahabharata" adlı oyundur. Oyun, 9 saat sürüyor, bazen üç gecede, bazen bütün bir gün ya da bütün bir gecede oynanıp bitiriliyor, 16 ulusa mensup 25 oyuncu sahneye çıkıyordu. Carrier, üç yıl süren sahnelemenin sonucunda, farklı bir etkinin oluştuğunu vurguluyordu;

"...bu etki dünyanın üzerine çöken bir tehdit miydi? Yoksa doğru eylemin gerçek anlamının inatçı araştırması mıydı? Alın yazısıyla oynanan ince ve kimi zaman acımasız bir oyun mu?..." (Can Yayınları/Mahabharata-1991)

Aynı ekip, yorulmaksızın çalışarak, inanılmaz bir performans sonucunda oyunu, bir film ve bir de TV dizisi haline getirmeyi başardı. Ama biz Türkiye'de bunları göremedik; aklıevvel film ithalatçılarımızla, TV yöneticilerimiz hayatlarında duymadıkları evrensel bir kültürü elbette ki algılayamadılar. Onların düzeyini "Yalan Rüzgarı" ile "Şaban" belirlemekte; yani bilinçsiz servetle, bilinçli cehaletin buluştuğu nokta.
Mahabbarata Destanı'nın Özeti

Destan, iki prensten büyüğü olan Dhrtarashtra’nın kör olması nedeniyle, babası öldüğünde krallığın kardeşi Pandu’ya geçmesiyle başlar. Pandu daha sonra çileci keşiş olmak için krallıktan vazgeçince taht Dhrtarashtra’ya kalır. Pandu’nun oğullan olan Pandava kardeşler (Yudhishthira, Bhima, Arcuna, Nakula ve Sahadeva) kuzenleri Kauravalarla (Kuru’nun torunları; bu ad her iki aileye birden aittir, ama ayırt edebilmek amacıyla Dhrtarashtra’nm oğullan için kullanılmıştır) birlikte sarayda büyürler, ama Kauravalarla aralannda doğan düşmanlık ve kıskançlık yüzünden babalan ölünce krallıktan ayrılmak zorunda kalırlar. Sürgündeyken beş kardeş Draupadi ile ortaklaşa evlenir ve hep dost kalacakları kuzenleri Krişna’yla karşılaşırlar. Daha sonra geri dönerek bölünmüş krallıkta refah içinde birkaç yıl geçirirler, ama büyük kardeş Yudhishthira’nın Kauravaların en büyüğü Duryodhana’ya bir zar oyununda yenilmesi üzerine 12 yıl daha ormanda yaşamak zorunda kalırlar. İki aile arasındaki kavga Kunıkshetra (bugün Haryana eyaleti içinde, Delhi’nin kuzeyinde) bölgesindeki bir dizi savaşla sürer. Bütün Kauravalar yok edilir; galip gelen Pandavaların tarafında ise yalnızca beş kardeşle Krişna hayatta kalır. Bir avcının Krişna’yı geyik sanarak yanlışlıkla vurmasından sonra beş kardeş. Draupadi ve kendilerine katılan bir köpekle (kılık değiştirmiş Adalet Tannsı Dharma) birlikte İndra’nın Cenneti’ne doğru yola çıkarlar. Yolda birer birer ölürler, yalnızca Yudhishthira Cennet’in kapışma varır. İnançlarının ve bağlılığının sınandığı bir olaydan sonra Yudhishthira ebedi mutluluğu yaşamak üzere kardeşleri ve Draupadi’yle bir araya gelir.

İki aile arasındaki mücadele yapıtın beşte birinden biraz fazlasını kapsar ve Bharata adıyla ayn bir şiir olarak da kabul edilir. Nala ile Damayanti’nin aşklan, kendini ölen kocasına adayarak Ölüm Tanrısı Yama’yı kocasını diriltmeye ikna eden Savitri’nin efsanesi, hac yerlerinin betimlemesi, birçok mitolojik ve efsanevi öykü de Bharata’taki olaylarla iç içe anlatılır.

Mahabharata öncelikle bir dharma (davranış kuralları) metnidir: Bir kralın, bir savaşçının, felaket döneminde yaşayan bir kişinin ya da ruhgöçünden kurtulmaya (mokshadharma) çalışan birinin uyması gereken davranış kurallarım içerir. Destan, Veda kurban törenlerinden Hinduizmin mezhepçi, içedönük tapınmasına geçiş döneminde biçimlenmiştir. Bu yüzden şiirin değişik bölümleri, farklı ve bazen birbiriyle çelişen inanışları yansıtır. Narayarıiya (XIII. Kitap’ın bir bölümü), Bhagavadgita (VI. Kitap), Anugita (XIV. Kitap) ve sonradan eklenen Harivamşa, Vişnucu düşüncenin erken dönemine ilişkin önemli kaynaklardır. Burada Krişna Tanrı Vişnu ile özdeşleştirilmiş, ayrıca öteki avatar’lar (Tanrıların bedene bürünmesi) da betimlenmiştir.

Mahabharata öyküsü, Güney ve Güneydoğu Asya’daki yerel dillerde yazılı ve sözlü olarak birçok kez yeniden işlenmiş ve her zaman halkın büyük ilgisini toplamıştır. Öyküde anlatılan çeşitli olaylar Kamboçya’daki, özellikle de Angkor Wat ve Angkor Thom’daki kabartmalarda, ayrıca Hint minyatür ressamlarınca betimlenmiştir.

[RasitTunca]